Jak już wiemy, praca tłumacza przysięgłego jest bardzo odpowiedzialna, trudna i wymagająca. Tłumacz to osoba, która posiada wiedzę z wielu dziedzin naszego codziennego życia-prawa, medycyny, techniki i wielu, wielu innych.
Zastanówmy się jak duże wyzwanie stoi przed tłumaczem, który otrzyma do tłumaczenia tekst w którym występują różnice kulturowe, jak wpływ kultury może mieć na proces tłumaczenia, kiedy tłumaczenie odgrywa kluczową rolę w przekazywaniu informacji i budowaniu porozumienia ?
Oczywiście jest to trudne dla tłumacza zadanie, ponieważ różnice kulturowe mogą stanowić poważne wyzwanie, które wpływa na to w jaki sposób przekład jest odbierany przez odbiorców. W takim przypadku tłumaczenie nie polega jedynie na zamianie słów z jednego języka na drugi, ale również na przekazaniu treści i znaczenia w sposób, który musi być zrozumiały dla odbiorcy. Różnice kulturowe mogą w dużym stopniu wpływać na to w jaki sposób zrozumiemy i zinterpretujemy tekst, co może prowadzić do nieporozumień i błędów w tłumaczeniu. Tłumacz musi przetłumaczyć tekst w taki sposób, aby wiernie oddawał znaczenie oryginału i jednocześnie po przetłumaczeniu na obcy język, wywoływał takie same emocje jakie zostały zapisane w tekście pierwotnym. Jest to ciężkie zadanie dla tłumacza, ponieważ polega na pośredniczeniu między odmiennymi kulturami i językami. Kultura ma bardzo duży wpływ na nasze rozumienie i interpretację tekstu. Nasze wartości, doświadczenia, tradycje kulturowe i normy społeczne kształtują nasze spojrzenie na świat i wpływają na sposób, w jaki odbieramy i interpretujemy przekazane nam informacje. To, co w jednej kulturze jest oczywiste i zrozumiałe w innej kulturze może być zupełnie niezrozumiałe. Tłumacz musi posiadać wiedzę tych różnic kulturowych i umiejętnie je uwzględnić w procesie tłumaczenia, bowiem różnice kulturowe mogą mieć różnorodne konsekwencje w procesie tłumaczenia. Mogą wpływać na wybór odpowiednich słów i zwrotów, na strukturę zdania, na styl i ton przekładu. Różnice kulturowe muszą również prowadzić do konieczności dostosowania treści do odbiorcy, aby przekaz był zrozumiały i adekwatny do kontekstu kulturowego. Tłumacz musi być elastyczny oraz musi umiejętnie dostosować przekład do różnic kulturowych, aby przekazać treść w sposób, który będzie zrozumiały i akceptowalny dla odbiorcy. Wpływ kultury jest nieodłączną częścią pracy tłumacza. Różnice kulturowe mogą dla tłumacza stanowić wiele problemów, jest to wielkie wyzwanie, jak i duża szansa na twórcze podejście do przekładu. Jeśli tłumacz jest świadomy różnic kulturowych, uwzględni je w tłumaczeniu, umiejętnie przekaże te informacje wówczas zbuduje porozumienie między różnymi kulturami.
Różnice kulturowe są bardzo tajemnicze, tłumacz musi pokonać, aby nie doszło do nieporozumień i błędów. Tłumacz pośrednicząc między dwoma tekstami, a więc i między dwoma kontekstami, znajduje się w relacji podwójnej zależności – intrakulturowej i interkulturowej, ujawniającej wiele różnic kulturowych, prawdziwą barierą w tłumaczeniu tekstów specjalistycznych są nie tyle różnice kulturowe, ile nieumiejętność ich odpowiedniego wykorzystania w przekładzie. O to, by obca kultura podczas tłumaczenia nie była przytłaczająca i nie stanowiła bariery a pomost między kulturami, musi zadbać sam tłumacz, który jest mediatorem pomiędzy dwiema kulturami i który odgrywa kluczową rolę w tłumaczeniu również kulturowych kontekstów. Musi dodatkowo zachować realistyczne podejście i mieć świadomość, że każde tłumaczenie jest źródłem pewnych strat, których nie da się zrekompensować.
Najlepszym i najprostszym przykładem są różnice kulturowe w bajkach, które wyraźnie odzwierciedlają różnorodność i unikalność społeczności na całym świecie. Chyba nigdy, oglądając bajkę nie zastanawiamy się jak brzmiała w oryginale, zwłaszcza wtedy, kiedy poruszane są konkretne tematy, które nie mogą dotyczyć każdego kraju. Praca tłumacza podczas przekładu bajek jest o tyle trudniejsza, że bajki mają w szczególności trafić do młodszych widzów, czyli do dzieci. Muszą zatem być poddane takim zmianom, które uczynią je bardziej zrozumiałymi i łatwiejszymi w odbiorze.
Często są to tak mało istotne zmiany, że nawet nie zwracamy na nie uwagi. W szczególności pokazują jak dużą kreatywnością wykazują się tłumacze, którzy muszą pamiętać o wielu rzeczach aby osiągnąć tłumaczenia jak najlepszej jakości. Różnice kulturowe w bajkach ukazują bogactwo różnorodności świata. Każda kultura ma swoje unikalne opowieści i wierzenia odzwierciedlające wartości, tradycje czy spojrzenie na świat. Poniżej przedstawiamy kilka różnic kulturowych w bajkach, które nam zapewne są bardzo dobrze znane, a które zasługują na uwagę pod względem ich tłumaczenia.
„Do you know the Muffin Man?”
Kto z nas nie oglądał Shreka? Jest to jedna z produkcji, które są najczęściej wspominane, jeśli chodzi o ujęcie różnic kulturowych w tłumaczeniu. Przykładem jest właśnie ten cytat, który przetłumaczono na „Słyszałeś o Muchomorku?”, czyli jednej z postaci z „Bajki z mchu i paproci”. Postać ta zachowana jest zdecydowanie w polskiej kulturze, może dzieciom mniej jest znana, ale dorosłym na pewno.
„Do you know what else everyone like? Parfaits”
Ten cytat również pochodzi ze „Shreka”. Chodzi w nim o taki drobny aspekt jakim jest jedzenie. I choć parfait cieszy się popularnością w Polsce to okazuje się, że nie należy do jednych z najpopularniejszych deserów. Dlatego właśnie tłumacz postanowił zmienić także i tę kwestię na: „Wiesz co jeszcze wszyscy lubią? Kremówki”. Zdecydowanie łatwiej zrozumiałe, ponieważ kremówka w Polsce znana jest każdemu, a „parfaits” nie każdy musi znać, zwłaszcza dzieciom taki deser może się nie kojarzyć, a kremówka jest im znana.
Powyższe przykłady tłumaczeń wynikających z różnic kulturowych choć są wyzwaniem dla tłumacza, to jednak bardzo proste przykłady. Należy pamiętać, że najwięcej przekładów o odmienności kulturowej powstaje w ostatnim czasie w Chinach. Tamtejsze konfrontacje kulturowe z Zachodem jest niemałym wyzwaniem dla tłumaczy. Wystarczy sobie wyobrazić, jak trudnym zadaniem dla tłumaczy było przetłumaczenie na j.chiński ( mandaryński) „Krzyżaków”, ”Potopu” czy „Pana Tadeusza”. Kolejnym wyzwaniem są tłumaczenia z języków współczesnych subkultur. Przykładem mogą być tłumaczenia slangu w amerykańskich filmach lub powieściach, które opisują współczesne subkultury. Powieści te czy filmy wydają się niemożliwe do przetłumaczenia ze względu na różnice językowe, historyczne, kulturowe, obyczajowe, które niezwykle trudno przetłumaczyć na język docelowy. Tłumaczenie nowoczesnego slangu czy gwary wymaga nie tylko wiedzy, ale też wyobraźni i wyczucia, aby odnaleźć w drugim języku istotę i sens jego znaczenia, jeśli niemożliwe jest odnalezienie dokładnego odpowiednika danego słowa czy wyrażenia.
To tylko najważniejsze problemy, z jakimi tłumacz musi się mierzyć podczas tłumaczenia tekstu, książki czy filmu, które stanowią barierę i utrudniają pracę z powodu różnic kulturowych.
Bez wątpienia, aby sobie z nimi radzić, tłumacz musi nieustannie pogłębiać wiedzę, a także zdobywać doświadczenie.